Over de psychologie van paradigmaverschuivingen werd al veel geschreven, waar het telkens op neer komt is dat we evolutionair achterhaalde overtuigingen dienen los te laten waardoor een andere manier van denken en handelen zich kan nestelen in de samenleving. De weerbarstigheid van courante systemen en denken staat maar al te vaak een vlotte transformatie in de weg, zelfs wanneer innovaties duidelijk oplossingen bieden voor problemen die zich in het heersende denkkader manifesteren. Hiermee stoten we op een vreemde en uiterst pijnlijke paradox, het valt enerzijds niet te ontkennen dat tal van rechtvaardige remedies op de tafel liggen, toch volstaat het blijkbaar niet om ze ook op te nemen binnen het (politieke) besluitvormingsproces. Het bereiken van een consensus is dan ook een voorwaarde om deze culturele transformatie zonder kleerscheuren door te komen.
Keuzevrijheid
Binnen het kader van een paradigmabreuk is ‘keuzevrijheid’ een dubieus element, het niet kennen van alle opties laat immers niet toe om een weloverwogen keuze te maken, noch kan daar een rechtmatig oordeel over geopperd worden. Op deze manier worden we geconfronteerd met het element van beperkte rationaliteit, het niet honoreren van de alternatieven kan dan ook leiden tot een tragische absurditeit. Het aanbieden van beperkte keuzemogelijkheden kan dan nog moeilijk als ‘vrijheid’ gezien worden maar nu net andersom, het lijkt dan alsof we onszelf – misschien niet eens bewust daarvan – gevangen houden binnen het courante en derhalve maar al te beperkte paradigma. Een en ander kunnen we in een beeld vangen, de verschillende denksferen interageren als een organisch spel van potenties met inbegrip van tal van weerbarstigheden als gevolg van de manier waarop gedacht wordt:
Onwetendheid
Het niet toelaten van de alternatieven maakt ons onwetend over onze mogelijkheden, wanneer dat wel gedaan wordt dan wijzigt ook de perceptie in die zin dat perverse effecten transparant gemaakt worden. En dat is vaak een heikele kwestie die de emotie kan beroeren, binnen het courante denkkader worden immers nog beslissingen genomen die – afgewogen tegen de alternatieven – geen economische rechtsgeldigheid kennen. Paradoxaal genoeg lijkt dit volgens het courante denken geenszins een zorg te zijn en dat alsof mensen er immuun voor zijn, een gevoelloosheid die niet laat vermoeden dat we ooit geleerd hebben wat het is om sociaal te zijn. Ethisch gezien is dit een harde noot om te kraken want hoe moet een mens nu omgaan met al deze elementen? Op deze manier wordt maar al te pijnlijk duidelijk dat er verschillende dimensies zich simultaan manifesteren, enerzijds een dimensie waarbinnen strijd geleverd tegen problemen alsof de alternatieven niet bestaan, een andere dimensie waarbinnen oplossingen kunnen gevonden worden. Deze dynamiek laat blindzien vermoeden en sterker, maar al te vaak worden de alternatieven – niet eens bewust van wat ze in essentie betekenen – op verschillende manieren tegengewerkt.
Democratie
Door deze dynamieken komt onze democratie zwaar onder druk, we kunnen op basis van de bewijslast onmogelijk ontkennen dat sociale alternatieven beschikbaar zijn maar toch worden beslissingen genomen alsof ze niet bestaan. Van politici mogen we denkelijk wel verwachten dat ze zich beraden over alle opties, het behoort immers tot hun kerntaak en de reden waarom ze überhaupt verkozen werden door de bevolking. In hoeverre de bevolking al kennis nam van diverse innovaties, kan dit tot nogal wat onvrede leiden. We hoeven maar te denken aan het tekort op de pensioenen, de bevolking wordt gevraagd om harder en langer te werken om redenen die geen economische rechtsgeldigheid kennen. Hoe dienen we dit nu te interpreteren? Moeten we de paradigmabreuk hier zien als ‘nieuw’ waardoor oude geplogenheden logischerwijs anders zijn en derhalve slechts een kwestie van evolutionaire tijd om deze transformatie te realiseren? Anders gezegd, politiek zou dan simpelweg onwetend zijn waardoor ze ook geen schuld treft. Of, en dat is een minder prettige gedachte, wordt de bevolking doelbewust allerhande remedies onthouden?
Co-creatie
De meningen hierover zullen beslist verdeeld zijn met in het verlengde een woelig debat dat geenszins het geambieerde doorbraakproces ten goede komt. Hoe dan ook, wat we nodig hebben is co-createve samenwerking, belangrijk is het leggen van de eerste steen opdat we kunnen verder bouwen aan onze toekomst. En deze toekomst zal er onvergelijkbaar anders uitzien, zo kunnen schulden nooit meer een obstakel vormen. Het idee van een monetaire reset bekrachtigt deze stelling, een reset kent immers een eeuwig karakter en kan steeds toegepast worden wanneer hetzelfde probleem zich voordoet. Als gevolg hiervan kan ook gekozen worden voor een monetaire hervorming, dit betekent dat ook andere systemen onderwerp worden van structurele herziening. (lees meer)
Aksapada 